Houtrook in de leefomgeving, hoe lang zal het duren voordat overheid, burgers, bedrijven en de wetenschap consensus hebben over wat (on)gezond of wat tolerabel is? Hoe lang moet het duren voordat de politiek besluiten durft te nemen over zaken die te maken hebben met gezondheid zonder daar wetenschappelijk sluitend bewijs voor te hebben?
Houtrook meten is gewoon lastig, punt. Fijnstof UFP, PM1, PM2.5, PM10, roet, CO2, weersomstandigheden, etc., er zijn simpelweg geen sensoren die in alle omstandigheden exact de juiste meetwaarden laten zien. Als we ergens op moeten bouwen dan zijn dat de (zeer) dure installaties zoals in gebruik bij het RIVM maar die zijn door de hoge kosten beperkt inzetbaar. De meetwaarden worden daarbij gemiddeld over een langere periode (1 dag) om het risico van de onzekerheden te mijden. Met behulp van rekenmodellen wordt de met deze apparatuur gemeten meetwaarden omgezet naar een landelijk beeld. Kortom een gelaagd systeem van interpretaties zorgt voor verantwoording van luchtkwaliteit over een jaar maar:
De landelijke meetwaarden zijn ontoereikend
om de situatie in uw straat,
uw leefomgeving goed weer te geven.
Meer sensoren
Het alternatief is om goedkopere sensoren in te zetten die weliswaar een lagere kwaliteit bieden, meer onzekerheden, dus minder betrouwbaar zijn, maar door de hogere resolutie (hoger aantal sensoren per oppervlakte ) meer details laten zien.
Het ILM van AiREAS
Het Innovatief Luchtmeetsysteem van AiREAS is zo een voorbeeld van het plaatsen van meerdere sensoren in het gebied van de stad Eindhoven. Met zo’n 30+ airboxen gevuld met een aantal soorten sensoren wordt daarmee o.a. fijnstof op niveau PM1, PM2.5 en PM10 gemeten. Ook zijn er een aantal airboxen die ultra fijnstof deeltjes (UFP) meten.
Hieronder een paar voorbeelden die een relatief gedetailleerd beeld van de leefomgeving op stadsniveau laten zien. Blauw is in dit geval goed.
Citizen science
Als we nog meer willen inzoomen op de directe leefomgeving van bijvoorbeeld de eigen straat of achtertuin, dan komt citizen science om de hoek kijken. Citizen science klinkt misschien ingewikkeld maar is dat niet. Het betekent eenvoudigweg dat u en ik zelf met sensoren aan de slag gaan op de plaats waar uw belang groot is, namelijk uw directe leefomgeving.
Sensoren die weer een slag goedkoper zijn, minder betrouwbaar maar toch een beeld van uw leefomgeving laten zien die voldoende overtuigend zijn om te kunnen weten wat er speelt. Al zou het alleen maar zijn om de gevolgen van uw eigen gedrag zoals het gebruik van de BBQ of open haard te tonen. Het onzichtbare zichtbaar maken is een eerste stap richting bewustwording en vervolgens handelen.
Meten in de achtertuin laat op zondag 15 januari 2017 bijvoorbeeld een mooi plaatje zien met daarin de grafieken van fijnstof en CO2 sensoren. Laten we het plaatje eens proberen te lezen. De bovenste grafiek geeft fijnstof weer van kleinere deeltjes, de middelste grafiek iets grotere fijnstofdeeltjes en de onderste grafiek geeft de CO2 concentratie in de lucht weer.
- om ongeveer 17.00 uur zien we een duidelijke stijging van het aantal kleinere fijnstof deeltjes
- de iets grotere deeltjes laat een dalende lijn zien
- de CO2 concentratie loopt iets later op maar ook hier een duidelijk stijgende lijn
- dit zet door tot zo rond 21.00 uur en dan een daling van het aantal kleinere deeltjes fijnstof
- een opvallend sterke daling CO2 concentratie
- een tijdelijke stijging van de grotere fijnstof deeltjes.
Constatering houtrook, even ruiken
In die tijd ben ik natuurlijk ook zelf even buiten aan het snuffelen gegaan en wat viel direct op?
Het riekte naar de geur van houtrook!
Conclusie: Waar rook is, is vuur, is fijnstof en CO2!
Mijn conclusie uit het geheel is dat de ‘buurt’ rond 17.00 uur gezellig de open haard heeft aangestoken. Het was koud weer, zondag, dus waarom niet gezellig de open haard aangezet. Dit heeft tot gevolg dat er kleinere deeltjes fijnstof door de schoorsteen worden uitgeblazen. Het vuur fikt goed dus geen tot weinig grotere fijnstofdeeltjes. Vanaf het begin wordt CO2 geproduceerd welke enigszins naijlend maar gestaag de concentratie in de lucht doet verhogen. Totdat het huis goed is opgewarmd en de aandacht voor de haard verminderd. We kennen het wel, we doen onze trui uit want het is toch wel erg warm geworden en gaan wat verder van de haard zitten en iets anders doen. Ook is er altijd wel iemand die, geboeid door een nasmeulend blok hout, nog even het laatste vuur eruit wil persen. Nog even flink porren dus met als gevolg meer grotere fijnstofdeeltjes in de lucht. Hoe mooi kan een grafiek dit laten zien!
Het vuur heeft op dat moment veel kracht verloren en dat zien we in het teruglopen van het aantal kleinere deeltjes fijnstof maar vooral opmerkelijk de sterke daling CO2 concentratie.
Dit is een mooi voorbeeld van het zichtbaar maken van houtrook in de leefomgeving
Is citizen science van belang?
JA, ZEKER!!
André van der Wiel
Scapeler, partner van AiREAS
Dit is op AiREAS herblogden reageerde:
Alleen via burgerparticipatie en citizen’s science kunnen we de vinger op de pols van de houtstook problematiek krijgen. Een mooie aanzet geeft Scapeler met een testinstrument in de tuin. De kosten zijn miniem maar de interpretatie kost inzicht en moeite. Burgers en AiREAS samen komen zo een heel eind. Zullen we samen een plannetjes maken? AiREAS zorgt voor de gemeenschappelijk inkoop van sensoren, hulp bij het installeren en interpreteren, een open discussie platform en de interactie met overheden…..hoe meer mensen meedoen hoe meer inzicht en aandacht we krijgen.
Ik begrijp dat er in de airboxen dezelfde shinyei sensoren zitten als die bij de vuurwerkmeting zijn gebruikt? Volgens het RIVM kunnen die niet detecteren wat de bijdrage van houtrook aan de achtergrondwaarde van fijnstof is, omdat ze geen ultrafijnstof kunnen meten. Dat antwoordde het RIVM tenminste op vragen op de site samenmetenaanluchtkwaliteit.nl. Gebruikt u diezelfde sensor ook in uw achtertuin?
De dure meetapparatuur van het RIVM is weliswaar niet breed inzetbaar, maar dat hoeft toch ook niet? Wanneer men in één door houtrook geteisterde woonwijk in Nederland eens een winter lang met die apparatuur zou meten, zouden we niet afhankelijk zijn van de ontwikkeling van een burgernetwerk. Het is een goed initiatief, maar hoe lang moeten we nog wachten voor dat massaal van de grond is gekomen?
Ik weet niet of dezelfde fijnstof sensoren in de airboxen zitten. In een beperkt aantal airboxen zit wel een specifiek ultrafijnstof UFP sensor.
In mijn achtertuin heb ik geëxperimenteerd met de Shinyei sensoren zoals te lezen in deze blogs https://wordpress.com/post/scapeler.wordpress.com/4 (deel 1 tm 5). Het toeval wilde dat mijn project zo ongeveer gelijktijdig met het vuurwerk project van het RIVM liep en dat er gebruik gemaakt is van hetzelfde type sensoren.
In de blogs is te lezen dat er ook gebruik is gemaakt van een Dylos fijnstof sensor en inmiddels wordt ook de Plantower PMS7003 ingezet. Deze sensoren maken gebruik van laser techniek en kunnen beter de kleinere fijnstof deeltjes herkennen. Niet de ultrafijnstof.
Dat de burger moet meten om aan te tonen dat de leefomgeving vervuild is kan je als bijzonder kenmerken maar blijkbaar is het nodig. De gemiddelde burger is zich niet bewust van het gevaar. Het meten in de straat of de achtertuin brengt de werkelijkheid dichtbij en zal wellicht meer effect hebben dan het meten in een enkele woonwijk. Het effect zien van de eigen BBQ of houtkachel zal meer aanspreken. Zoals Jean-Paul al zei, hoe meer mensen meedoen hoe meer inzicht en aandacht.
Op samenmetenaanluchtkwaliteit staat dat de Airbox voor fijnstof-metingen een gemodificeerde optische sensor Shinyei PPD42 gebruikt. Gebruikt u die ook?
(ik kon de link helaas niet openen, kom op login pagina).
Iemand die in zijn achtertuin met sensortechnologie aan de gang gaat is zich overigens waarschijnlijk al bewust van de gevaren. En of een burger eerder iets zal aannemen van zijn metende buurman dan van de overheid is ook maar de vraag…
Overheidsvoorlichting in de vorm van een postbus 51-achtige campagne kan in één klap voor meer bewustwording zorgen.
Dan is het dezelfde Shinyei. De modificatie zal waarschijnlijk betekenen een ombouw naar de analoge variant anders komen ze niet aan de drie niveau’s PM1, PM2.5 en PM10. Ik gebruik de standaard digitale Shinyei PPD42NS. Het model zie je met de aanvullende letters NS of NJ, het verschil daarvan is mij nooit duidelijk geworden (als dat er is).
Het bezig zijn met luchtkwaliteit heeft mij zeker meer bewust gemaakt van de consequenties van bijvoorbeeld de BBQ of de open haard in het vakantiehuisje. Ook merk ik dat steeds meer personen in mijn omgeving zich daarvan bewust worden wellicht als gevolg van mijn verhaal (ik ben trouwens geen fanatieke prediker).
Eens dat de overheid actiever aan voorlichting over dit onderwerp kan en moet doen.
Gelet op het bovenstaande is het dan wél vreemd dat het RIVM zegt dat deze Shinyei ongeschikt is voor het meten van houtrook (zie https://www.samenmetenaanluchtkwaliteit.nl/eerste-resultaten) terwijl ECN de Airbox verhuurt omdat “uit de gemeten data uitspraken over de bijdrage van houtrook aan de lokale concentratie fijnstof gedaan kunnen worden.”(ik citeer uit een briefwisseling met ECN). Ik begrijp dat u hier niets zinnigs over kunt zeggen, het moet me alleen even van het hart, nu ik erachter ben dat het hier in alle gevallen om dezelfde sensor gaat…
Dezelfde sensor maar de ene keer digitaal (1 meetniveau) de ander analoog (drie meetniveau’s) zou wel eens het verschil kunnen zijn. Ook hoe de sensor wordt opgesteld kan een groot verschil betekenen zoals met of zonder actieve luchtstroom. Tijd om citizen science in te zetten zou ik zeggen. Praktische testen uitvoeren en kijken wat dat voor resultaten geeft op de diverse sensoren.
Reacties zijn gesloten.